نهج البلاغه :: موسسه فرهنگی قرآن و عترت غدیر گچساران

`حکمت 211 نهج البلاغه از 13 فراز ( عبارت) تشکیل شده است که فراز دوم آن طبق شرح نهج البلاغه آیت اله مکارم شیراز تحت عنوان پیام امام (ع) شرح داده می شود`

وَ قَالَ (علیه السلام): الْجُودُ حَارِسُ الْأَعْرَاضِ، وَ الْحِلْمُ فِدَامُ السَّفِیهِ، وَ الْعَفْوُ زَکَاةُ الظَّفَرِ، وَ السُّلُوُّ عِوَضُکَ مِمَّنْ غَدَرَ، وَ الِاسْتِشَارَةُ عَیْنُ الْهِدَایَةِ، وَ قَدْ خَاطَرَ مَنِ اسْتَغْنَى بِرَأْیِهِ، وَ الصَّبْرُ یُنَاضِلُ الْحِدْثَانَ، وَ الْجَزَعُ مِنْ أَعْوَانِ الزَّمَانِ، وَ أَشْرَفُ الْغِنَى تَرْکُ الْمُنَى، وَ کَمْ مِنْ عَقْلٍ أَسِیرٍ تَحْتَ [عِنْدَ] هَوَى أَمِیرٍ، وَ مِنَ التَّوْفِیقِ حِفْظُ التَّجْرِبَةِ، وَ الْمَوَدَّةُ قَرَابَةٌ مُسْتَفَادَةٌ، وَ لَا تَأْمَنَنَّ مَلُولاً.

وَ الْحِلْمُ فِدَامُ السَّفِیهِ، حلم دهان بند سفیه است.

شرح واژگان

حلم : بردباری

فدام : دهان بند ، معنای دیگری هم دارد پارچه ای است که مایعی را با آن صاف می کنند.

سفیه : انسان نادان و بی عقل است.

متن کتاب پیام امام امیر المومنین ( مکارم شیرازی )

مجموعه اندرزهاى گرانبها:
امام(علیه السلام) در این مجموعه اندرزهاى گرانبها که هر کدام از آن ها گوهر پرارزشى است، به بخش هاى مهمى از فضایل اخلاقى اشاره فرموده است; همان فضایلى که دنیا و آخرت انسان را آباد مى کند و جامعه بشرى را از گرفتار شدن در امواج بلا حفظ مى نماید. این مجموعه در سیزده جمله بیان شده است.

آن گاه امام در دومین جمله از این کلام حکیمانه مى فرماید: «حلم دهان بند سفیه است»; (وَالْحِلْمُ فِدَامُ السَّفِیهِ).
«فدام» به معناى دهان بند و گاه به معناى پارچه اى است که مایعى را با آن صاف مى کنند و در اینجا همان معناى اول اراده شده است.
در مورد عکس العمل در مقابل سخنان ناموزون سفیهان و ایرادهاى بى دلیل آنان و توقعات بى جاى آنها در قرآن و احادیث دستور به حلم داده شده است که در بحث هاى گذشته نیز درباره آن سخن گفته شد. امام(علیه السلام) در اینجا تعبیر زیبایى را به کار برده و آن تعبیر «فدام» و دهان بند است. گاه حیواناتى را که گاز مى گیرند یا غذاهایى را که نباید بخورند مى خورند دهان بند مى زنند. بهترین راه مقابله با سفیهان استفاده از دهان بند حلم است و گرنه گفتن یک جمله در برابر آنها گاه سبب مى شود ده جمله ناموزون دیگر بگویند و اضافه بر آن، انسان با این گفتوگو هم سطح آنها قرار مى گیرد و ارزش خود را از دست مى دهد.
در حدیثى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم که مى فرماید: «إنَّ مَنْ جاوَبَ السَّفیهَ وَکافَئَهُ قَدْ وَضَعَ الْحَطَبَ عَلَى النّارِ; کسى که با سفیه مقابله کند و پاسخ او را دهد گوئى هیزم بر آتش مى نهد».(2)
در حدیث دیگرى که از امیرمؤمنان(علیه السلام) در غررالحکم نقل شده است مى خوانیم: «اَلْحِلْمُ حِجابٌ مِنَ الاْفاتِ; حلم حجابى است در برابر آفت ها». (و یکى از آفت ها مزاحمت هاى سفیهانه است).

------------------

(2). بحارالانوار، ج 68، ص 422 .

سوال 1: انسان سفیه چه ویژگی هایی دارد؟

سخنان ناموزون می گوید ، ایرادهای بی دلیل می گیرد ، توقعات بی جا دارد.

سوال 2: امام علی (ع) در مورد برخورد با سفیهان چه تعبیری زیبایی به کار برد؟

فدام یا دهان بند

سوال 3: به تعبیر امام علی (ع) بهترین راه مقابله با سفیهان چیست؟

استفاده از دهان بند حلم

سوال 4 : کاربردهای دیگر دهان بند چیست؟

گاه حیواناتى را که گاز مى گیرند یا غذاهایى را که نباید بخورند مى خورند دهان بند مى زنند

سوال 5: بیان یک جمله در برابر سفیهان سبب چه عواملی می شود؟

سبب می شود در برابر یک جمله ، ده جمله ناموزون دیگر بگوید و انسان هم سطح آنان قرار گیرد و ارزش خود را از دست دهد.

سوال 6: امام صادق (ع) در خصوص پاسخگویی به افراد سفیه چه می فرماید؟

هر کس با سفیه مقابله کند و پاسخ او را بدهد گویی هیزم بر آتش می نهد.

سوال 7: به فرموده امام صادق (ع) چه افرادی هیزم بر آتش می نهند؟

افرادی که جواب سفیه را بدهند و با او مقابله کنند.

سوال 8: حضرت علی (ع) بین حلم و آفت ها چه ارتباطی بیان می کند؟

حلم حجاب است در برابر آفت ها ( الحلم حجاب من الافات )

سوال 9: بین آفت ها و رفتار سفیهان چه ارتباطی است؟

مزاحمت های سفیهان یکی از آفت هاست.

موسسه فرهنگی قرآن و عترت غدیر گچساران

اطلاع رسانی فعالیتهای فرهنگی و هنری

۲ مطلب با موضوع «نهج البلاغه» ثبت شده است