محتوی سوره فاطر

محتوی سوره فاطر 

 

این سوره، در «مکّه» نازل شده و داراى 45 آیه است
 

محتواى سوره فاطر

این سوره، که گاه سوره «فاطر» و گاه سوره «ملائکه» نامیده شده (به خاطر سر آغاز آن که با عنوان «فاطر» و «ملائکه» شروع مى شود) از سوره هاى «مکّى» است، هر چند بعضى دو آیه آن را استثناء کرده و «مدنى» شمرده اند (آیات 29 و 32) ولى، هیچ دلیل روشنى بر این استثناء در دست نیست.
و از آنجا که این سوره مکّى است محتواى عمومى سوره هاى مکّى یعنى سخن از «مبدأ»، «معاد»، «مبارزه با شرک»، دعوت رسالت انبیاء، ذکر نعمتهاى پروردگار و سرنوشت مجرمان در روز جزا در آن کاملاً منعکس است.
آیات این سوره را در پنج بخش مى توان خلاصه کرد:
1 ـ بخش مهمى از آیات این سوره، پیرامون نشانه هاى عظمت خداوند در عالم هستى و دلائل توحید سخن مى گوید.
2 ـ بخش دیگرى از آن از ربوبیت پروردگار، و تدبیر او نسبت به عموم جهان و خصوص انسان، و خالقیت و رازقیت او، و آفرینش انسان از خاک، و مراحل تکامل او بحث مى کند.
3 ـ بخش دیگر پیرامون «معاد»، و نتائج اعمال در آخرت، و رحمت گسترده الهى در این جهان، و سنت تخلف ناپذیر او درباره مستکبران است.
4 ـ قسمتى از آیات آن نیز، اشاره به مسأله «رهبرى انبیاء»، و مبارزه پى گیر و مستمرشان با دشمنان لجوج و سرسخت، و دلدارى پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) در این زمینه مى باشد.
5 ـ سرانجام، بخشى از آن بیان «مواعظ و اندرزهاى الهى» در زمینه هاى مختلف است، که مکمل بحثهاى گذشته مى باشد.
بعضى از مفسران، تمام این سوره را در یک حلقه خلاصه کرده اند و آن مسأله «قاهریت خداوند» در تمام زمینه هاست.(1)
این سخن، گر چه با توجه به قسمت قابل توجهى از آیات سوره، متناسب به نظر مى رسد، ولى در عین حال وجود بخشهاى مختلف دیگر را در این سوره نمى توان انکار کرد.

 

-----------

1 ـ تفسیر «فى ظلال»، آغاز سوره «فاطر».

 

سوال اول : نام دیگر سوره فاطر چیست؟

سوره ملائکه

 

سوال دوم : به چه دلیل نام سوره را فاطر یا ملائکه گذاشتند؟

به خاطر سر آغاز آن که با عنوان «فاطر» و «ملائکه» شروع مى شود

 

سوال سوم : سوره فاطر مکی است یا مدنی؟

سوره فاطر مکی است 

 

سوال چهارم : آیا آیات سوره فاطر در مدینه نازل شده است؟

برخی ها معتقدند که آیات 29 و 32 این سوره در مدینه نازل شده و مدنی است اما هیچ دلیل روشنی در دست نیست 

 

سوال پنجم : محتوی سوره فاطر کدام است؟

همچون سوره های مکی از مبدأ ، معاد ، مبارزه با شرک ، دعوت رسالت انبیاء ، ذکر نعمت های پروردگار ، سرنوشت مجرمان در روز جزا 

 

سوال ششم : آیات سوره فاطر در چند بخش خلاصه می شود؟

پنج بخش که در متن آمده است.

 

سوال هفتم : بخش مهمی از آیات این سوره پیرامون چیست؟

نشانه های عظمت خداوند در عالم هستی و دلایل توحید

 

سوال هشتم : بخش اول آیات پیرامون چه مطالبی است؟

نشانه های عظمت خداوند در عالم هستی و دلایل توحید

 

سوال نهم : بخش دوم آیات سره فاطر پیرامون چه مطالبی است؟

 

سوال دهم : بخش سوم آیات سوره فاطر پیرامون چه مطالبی است؟

 

سوال یازدهم : بخش چهارم آیات سوره فاطر پیرامون چه مطالبی است؟

 

سوال دوازدهم :بخش پنجم و پایانی سوره فاطر پیرامون چه مطالبی است؟

 

سوال سیزدهم : بعضی از مفسران تمام سوره فاطر را در یک حلقه خلاصه نمودند و آن ........................... است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

دوره آموزشی تفسیر قرآن کریم

دوره آموزشی تفسیر قرآن سوره فاطر از تفسیر نمونه 

 

ویژه چهل و هشتمین دوره مسابقات سراسری قران کریم 

 

 جهت ثبت نام در دوره تفسیر 

 

روش اول : از طریق سایت موسسه اینجا را کلیک نمایید 

 

روش دوم : ارسال مشخصات شناسنامه ای از طریق ایتا یا وات ساب و یا تلگرام به شماره 09173182387

 

 

کلاس ها رایگان است 

 

شروع کلاس ها از اول خرداد می باشد.

 

محتوی سوره 

 

فضیلت تلاوت سوره

 

آیه اول 

آیه دوم

آیه سوم

نکات آیات اول تا سوم

آیه چهارم

آیه پنجم

آیه ششم 

آیه هفتم

آیه هشتم

آیه نهم

آیه دهم

نکات آیات هشتم تا دهم

آیه یازدهم

آیه دوازدهم 

نکات آیات یازدهم و دوازدهم

آیه سیزدهم

آیه چهاردهم

نکات آیات سیزدهم و چهاردهم

آیه پانزدهم 

آیه شانزدهم

آیه هفدهم 

آیه هجدهم

آیه نوزدهم

آیه بیستم 

آیه بیست و یکم

آیه بیست و ذوم

آیه بیست و سوم

نکات آیات نوزدهم تا بیست و سوم

آیه بیست و چهارم

آیه بیست و پنجم

آیه بیست و ششم

آیه بیست و هفتم 

آیه بیست و هشتم

آیه بیست و نهم

آیه سی ام

نکات آیات بیست و نهم و سی ام

آیه سی و یکم 

آیه سی و دوم

نکات آیات سی و یکم و سی و دوم

آیه سی و سوم 

آیه سی و چهارم

آیه سی و پنجم

آیه سی و ششم

آیه سی و هفتم 

آیه سی و هشتم

نکات آیات سی و ششم تا سی و هشتم

آیه سی و نهم

آیه چهل ام

آیه چهل و یکم 

نکات آیات سی و نهم تا چهل و یکم

آیه چهل و دوم

آیه چهل و سوم

آیه چهل و چهارم

آیه چهل و پنجم

 

 

شرح فراز چهارم حکمت 211 نهج البلاغه

وَ قَالَ (علیه السلام): الْجُودُ حَارِسُ الْأَعْرَاضِ، وَ الْحِلْمُ فِدَامُ السَّفِیهِ، وَ الْعَفْوُ زَکَاةُ الظَّفَرِ، وَ السُّلُوُّ عِوَضُکَ مِمَّنْ غَدَرَ، وَ الِاسْتِشَارَةُ عَیْنُ الْهِدَایَةِ، وَ قَدْ خَاطَرَ مَنِ اسْتَغْنَى بِرَأْیِهِ، وَ الصَّبْرُ یُنَاضِلُ الْحِدْثَانَ، وَ الْجَزَعُ مِنْ أَعْوَانِ الزَّمَانِ، وَ أَشْرَفُ الْغِنَى تَرْکُ الْمُنَى، وَ کَمْ مِنْ عَقْلٍ أَسِیرٍ تَحْتَ [عِنْدَ] هَوَى أَمِیرٍ، وَ مِنَ التَّوْفِیقِ حِفْظُ التَّجْرِبَةِ، وَ الْمَوَدَّةُ قَرَابَةٌ مُسْتَفَادَةٌ، وَ لَا تَأْمَنَنَّ مَلُولاً.

 

وَ السُّلُوُّ عِوَضُکَ مِمَّنْ غَدَرَ، 

ودورى و فراموشى کیفر پیمان‌شکنان است

 

شرح واژه گان :

«سُلُوّ» (بر وزن غلو) به معناى فراموش کردن و غافل شدن و تسلى خاطر پیدا کردن است

غدر : پیمان شکستن ، من غدر : کسی که پیمان می شکند.

عوضک : بیشتر معنای تحت اللفظی ( که جایگزین کردن است) ملاک نیست بلکه معنای کیفر است یعنی فراموش کردن و حذف انسان ها را جایگزین کیفر انسان های قرار بدهید که به پیمان وفادار نیستند و پیمان می شکنند.

 

متن کتاب  پیام امام امیر المومنین ( مکارم شیرازی )

 

در چهارمین نکته مى فرماید: «دورى و فراموشى کیفر پیمان شکنان است»; (وَالسُّلُوُّ عِوَضُکَ مِمَّنْ غَدَرَ).
«سُلُوّ» (بر وزن غلو) به معناى فراموش کردن و غافل شدن و تسلى خاطر پیدا کردن است.
در برابر کسانى که پیمان خود را با انسان مى شکنند دو گونه عکس العمل ممکن است نشان داد: نخست اقدام متقابل و پیمان شکنى در مقابل پیمان شکنى و به بیان دیگر درگیرى و ادامه مبارزه و جنگ است و راه دیگر این که انسان آنها را از صفحه زندگى خود حذف کند و براى همیشه به فراموشى بسپارد و این مجازاتى است سنگین تر براى این افراد، زیرا نه تنها یک دوست وفادار را از دست داده اند، بلکه دیگران هم که از این رخداد باخبر شوند از پیمان شکن فاصله مى گیرند.

 

سوال اول : در برابر انسان های بی فا و پیمان شکن چه اقدامی انجام دهیم ؟ 

هم می توانیم مقابله به مثل کنیم یعنی پیمان شکنی و ادامه جنگ و مبارزه و هم می توانیم ارتباط با آنها را قطع و آنها را از زندگی حذف کنیم .

 

سوال دوم : امام علی (ع) در فراز (وَالسُّلُوُّ عِوَضُکَ مِمَّنْ غَدَرَ) راه مقابله با پیمان شکن را چه معرفی می کند؟

السلو ، فراموشی و حذف از زندگی 

 

سوال سوم : سنگین ترین مجازات برای افراد پیمان شکن چیست؟ 

السلو ، فراموشی و حذف از زندگی 

 

سوال چهارم : به چه علت فراموش کردن افراد پیمان شکن ، سنگین ترین مجازات است ؟ 

نه تنها یک دوست وفادار را از دست داده اند، بلکه دیگران هم که از این رخداد باخبر شوند از پیمان شکن فاصله مى گیرند. 

 

شرح فراز سوم حکمت 211 نهج البلاغه

شرح فراز سوم حکمت 211 نهج البلاغه 

 

وَ قَالَ (علیه السلام): الْجُودُ حَارِسُ الْأَعْرَاضِ، وَ الْحِلْمُ فِدَامُ السَّفِیهِ،

وَ الْعَفْوُ زَکَاةُ الظَّفَرِ، وَ السُّلُوُّ عِوَضُکَ مِمَّنْ غَدَرَ، وَ الِاسْتِشَارَةُ عَیْنُ الْهِدَایَةِ، وَ قَدْ خَاطَرَ مَنِ اسْتَغْنَى بِرَأْیِهِ، وَ الصَّبْرُ یُنَاضِلُ الْحِدْثَانَ، وَ الْجَزَعُ مِنْ أَعْوَانِ الزَّمَانِ، وَ أَشْرَفُ الْغِنَى تَرْکُ الْمُنَى، وَ کَمْ مِنْ عَقْلٍ أَسِیرٍ تَحْتَ [عِنْدَ] هَوَى أَمِیرٍ، وَ مِنَ التَّوْفِیقِ حِفْظُ التَّجْرِبَةِ، وَ الْمَوَدَّةُ قَرَابَةٌ مُسْتَفَادَةٌ، وَ لَا تَأْمَنَنَّ مَلُولاً.

 

وَ الْعَفْوُ زَکَاةُ الظَّفَرِ، 

و گذشت (از گناه) زکاة پیروزى است (هر که بر دشمن پیروزى یابد زکاة آن گذشت از او است)

 

شرح واژه گان:

العفو : گذشتن از گناه و تقصیر دیگران که ظلم و ستم کردن

الظفر : پیروزی و غلبه بر طرف مقابل 

 

متن کتاب پیام امام امیر المومنین ( مکارم شیرازی )

مجموعه اندرزهاى گرانبها:
امام(علیه السلام) در این مجموعه اندرزهاى گرانبها که هر کدام از آن ها گوهر پرارزشى است، به بخش هاى مهمى از فضایل اخلاقى اشاره فرموده است; همان فضایلى که دنیا و آخرت انسان را آباد مى کند و جامعه بشرى را از گرفتار شدن در امواج بلا حفظ مى نماید. این مجموعه در سیزده جمله بیان شده است. 

 

در سومین نکته مى فرماید: «زکات پیروزى عفو است»; (وَالْعَفْوُ زَکَاةُ الظَّفَرِ).
به یقین، هر موهبتى که از سوى خدا به انسان داده مى شود زکاتى دارد; یعنى بهره اى از آن باید به دیگران برسد. پیروزى نیز موهبت بزرگى است و بهره اى که از آن به دیگران مى رسد عفو از دشمن خطاکار است. البته بارها گفته ایم این عفو در جایى مطلوب است که باعث جسور شدن شخص خطاکار نگردد.
در حکمت یازدهم همین معنا به صورت دیگرى آمده بود: «إِذَا قَدَرْتَ عَلَى عَدُوِّکَ فَاجْعَلِ الْعَفْوَ عَنْهُ شُکْراً لِلْقُدْرَةِ عَلَیْهِ; هنگامى که بر دشمنت پیروز شدى عفو را شکرانه این پیروزى قرار بده» البته اداى زکات هم نوعى شکرگزارى است. 

 

سوال اول : زکات پیروزی و غلبه بر طرف مقابل چیست ؟

 عفو و گذشت 

 

سوال دوم : در هنگام پیروزی و غلبه بر طرف مقابل چه کاری انچام دهیم ؟

قصاص و مقابله به مثل نکنیم و در مقابل تقصیر و ستم ایشان،  عفو  و  گذشت کنیم.

 

سوال سوم : در عبارت وَالْعَفْوُ زَکَاةُ الظَّفَرِ  موهبت خداوند نسبت به انسان کدام است؟ 

ظفر که همان پیروزی و غلبه بر دشمن است.

 

سوال چهارم : بهره ای که از این موهبت الهی ( ظفر ) به انسان ها می رسد چیست ؟ 

عفو از دشمن خطاکار است.

 

سوال پنجم : آیا همیشه  در برابر دشمن خطاکار ، عفو و گذشت انچام دهیم ؟

خیر ، چایی عفو کنیم که باعث جسور تر شدن دشمن خطاکار نگردد.

 

سوال ششم : این فراز از حکمت «وَالْعَفْوُ زَکَاةُ الظَّفَرِ» با کدام حکمت هم معنا است ؟

حکمت 11 

 

سوال هفتم : با توچه به ارتباط معنایی حکمت 11 « إِذَا قَدَرْتَ عَلَى عَدُوِّکَ فَاجْعَلِ الْعَفْوَ عَنْهُ شُکْراً لِلْقُدْرَةِ عَلَیْهِ; هنگامى که بر دشمنت پیروز شدى عفو را شکرانه این پیروزى قرار بده» و این فراز «وَالْعَفْوُ زَکَاةُ الظَّفَرِ » رابطه شکرگزاری و زکات چیست ؟ 

ادای زکات نوعی شکر گزاری است.

 

سوال هشتم : با توچه به حکمت 11 شکرانه پیروزی چیست ؟ 

عفو و گذشت

 

 

شرح فراز اول حکمت 211 نهج البلاغه

شرح فراز اول حکمت 211 نهج البلاغه 

وَ قَالَ (علیه السلام): الْجُودُ حَارِسُ الْأَعْرَاضِ، وَ الْحِلْمُ فِدَامُ السَّفِیهِ، وَ الْعَفْوُ زَکَاةُ الظَّفَرِ، وَ السُّلُوُّ عِوَضُکَ مِمَّنْ غَدَرَ، وَ الِاسْتِشَارَةُ عَیْنُ الْهِدَایَةِ، وَ قَدْ خَاطَرَ مَنِ اسْتَغْنَى بِرَأْیِهِ، وَ الصَّبْرُ یُنَاضِلُ الْحِدْثَانَ، وَ الْجَزَعُ مِنْ أَعْوَانِ الزَّمَانِ، وَ أَشْرَفُ الْغِنَى تَرْکُ الْمُنَى، وَ کَمْ مِنْ عَقْلٍ أَسِیرٍ تَحْتَ [عِنْدَ] هَوَى أَمِیرٍ، وَ مِنَ التَّوْفِیقِ حِفْظُ التَّجْرِبَةِ، وَ الْمَوَدَّةُ قَرَابَةٌ مُسْتَفَادَةٌ، وَ لَا تَأْمَنَنَّ مَلُولاً.

 

الْجُودُ حَارِسُ الْأَعْرَاضِ 

 بخشش نگهبان آبروها است (مردم از بخشش کننده خوشنود بوده آبروى او را حفظ مى نمایند)

 

شرح واژه گان 

الجود : بخشش  ، به انسان بخشنده ، جواد می گویند.

حارس : نگهبان ، هم خانواده حراست است .

اعراض : آبروها  و مفرد آن عرض ( آبرو)  است.

 

 

متن کتاب پیام امام امیر المومنین ( مکارم شیرازی )

 

مجموعه اندرزهاى گرانبها:
امام(علیه السلام) در این مجموعه اندرزهاى گرانبها که هر کدام از آن ها گوهر پرارزشى است، به بخش هاى مهمى از فضایل اخلاقى اشاره فرموده است; همان فضایلى که دنیا و آخرت انسان را آباد مى کند و جامعه بشرى را از گرفتار شدن در امواج بلا حفظ مى نماید. این مجموعه در سیزده جمله بیان شده است.
نخست مى فرماید: «بخشش حافظ آبروهاست»; (الْجُودُ حَارِسُ الاَْعْرَاضِ). روشن است که بسیارى از مردم به علّت حسد یا تنگ نظرى، در مقام عیب جویى بر مى آیند و به بهانه هاى مختلف آبروى اشخاص را بر باد مى دهند; ولى هنگامى که انسان دستش به جود و بخشش باز باشد، عیب جویان ساکت مى شوند و حاسدان خاموش مى گردند. مرحوم «شوشترى» در شرح نهج البلاغه خود در اینجا دو جمله جالب از بعضى از اندیشمندان نقل کرده است در یک مورد چنین آورده: «کَفى بِالْبَخِیلِ عاراً أنّ اسْمَهُ لَمْ یَقَعْ فی حَمْد قَطُّ وَکَفى بِالْجَوادِ مَجْداً أنّ اسْمَهُ لَمْ یَقَعْ فی ذَمّ قَطُّ; این عار و ننگ براى بخیل کافى است که هرگز هیچ کس او را نمى ستاید و این مجد و بزرگوارى براى سخاوتمند کافى است که هرگز نام او در مذمتى واقع نمى شود».
در موردى دیگر از اندیشمندى نقل مى کند که مى گفت: «لا أرُدُّ سائِلاً إمّا هُوَ کَریمٌ اَسُّدُ خَلَّتَهُ اَوْ لَئیمٌ أشْتَری عِرْضی مِنْهُ; من هیچ درخواست کننده اى را رد نمى کنم; یا آدم خوب و نیامندى است که نیازمندى اش را برطرف کرده ام و یا انسان لئیم و پستى است که آبرویم را به این وسیله حفظ کرده ام».(1)

 

-------------------

(1). بهج الصباعة، ج 14، ص 505 .

 

سوال اول : علت اینکه بسیاری از مردم در مقام عیب جویی بر می آیند و به بهانه های مختلف آبروی اشخاص را می برند چیست؟

حسد ، تنگ نظری 

 

سوال دوم : چه هنگام انسان می تواند عیب جویان را ساکت و حاسدان را خاموش کند که از او عیب جویی نکنند و آبروی او را نبرند؟

موقعی که دستش به جود و بخشش باز باشد یعنی در مقابل هر فردی که از او درخواستی داشت بخشش نماید و درخواست او را برآورده نماید.

 

سوال سوم : به نظر مرحوم شوشتری در شرح نهج البلاغه ، برای افراد بخیل چه چیزی مایه عار و ننگ کافی است ؟

اینکه هرگر هیچ کس او را نمی ستاید.

 

سوال چهارم : به نظر مرحوم شوشتری در شرح نهج البلاغه ، برای افراد مجد و سخاوتمند چه چیزی مایه سخاوتمندی کافی است ؟

هرگز نام او در مذمتی واقع نمی شود.

 

سوال پنجم : در برابر هر درخواست کننده ای چه وظایفی داریم ؟ 

 هیچ درخواست کننده اى را رد نکنیم; چون یا آدم خوب و نیامندى است که نیازمندى اش را برطرف می کنیم  و یا انسان لئیم و پستى است که آبرویمان را به این وسیله حفظ می کنیم.

 

سوال ششم : درخواست کنندگان چه افرادی هستند ؟ 

دو گروه هستند یا انسانهای کریم هستند و یا انسانهای لئیم و پست 

 

سوال هفتم : هدف درخواست انسانهای کریم و خوب چیست ؟ 

برطرف کردن نیاز های خود 

 

سوال هشتم : هدف درخواست انسانهای لئیم و پست چیست؟ 

ایراد گرفتن ، عیب جویی و بردن آبروی طرف مقابل 

 

 

شرح جکمت 211 نهج البلاغه

این حکمت از 13 فراز تشکیل شده است که هر فراز جداگانه شرح داده شده است 

 

فراز اول	فراز دوم	فراز سوم
فراز چهارم	فراز پنجم	فراز ششم
فراز هفتم	فراز هشتم	فراز نهم
فراز دهم	فراز یازدهم	فراز دوازدهم
فراز سیزدهم

 

حکمت های نهج البلاغه

 آموزش حکمت های 211 تا 230

طبق سرفصل چهل و هشتمین دوره مسابقات سراسری قرآن کریم ( سازمان اوقاف و امور خیریه) 

 

جهت ثبت نام در دوره آموزشی موسسه دو راه وجود دارد 

راه اول :  ثبت نام از طریق سایت  کلیک نمایید 

 

راه دوم : ارسال مشخصات شناسنامه ای  از طریق ایتا ، وات ساب ، تلگرام به شماره 09173182387

 

دوره های آموزشی رایگان است

 

کلاس ها از اول خرداد شروع می شود.  

 

حکمت 211  ( روی هر فراز کلیک کنید) 

فراز اول 

فراز دوم 

فراز سوم

فراز چهارم

فراز پنجم

فراز ششم 

فراز هفتم

فراز هشتم

فراز نهم

فراز دهم

فراز یازدهم

فراز دوازدهم

فراز سیزدهم

 

حکمت 212

حکمت 213

حکمت 214

حکمت 215

حکمت 216

حکمت 217

حکمت 218

حکمت 219

حکمت 220

حکمت 221

حکمت 222

حکمت 223

حکمت 224

فراز اول 

فرازدوم 

فراز سوم

فراز چهارم

فراز پنجم

فراز ششم

فراز هفتم 

 

حکمت 225

حکمت 226

حکمت 227

حکمت 228

فراز اول

فراز دوم

فراز سوم

فراز چهارم

فراز پنجم

 

حکمت 229

حکمت 230

 

 

 

نهج البلاغه

                            نهج البلاغه 

 

خطبه ها             نامه ها            حکمت ها 

شرح فراز دوم حکمت 211 نهج البلاغه

حکمت 211 نهج البلاغه از 13 فراز ( عبارت) تشکیل شده است که فراز دوم آن طبق شرح  نهج البلاغه آیت اله مکارم شیراز تحت عنوان پیام امام (ع) شرح داده می شود

 

وَ قَالَ (علیه السلام): الْجُودُ حَارِسُ الْأَعْرَاضِ، وَ الْحِلْمُ فِدَامُ السَّفِیهِ، وَ الْعَفْوُ زَکَاةُ الظَّفَرِ، وَ السُّلُوُّ عِوَضُکَ مِمَّنْ غَدَرَ، وَ الِاسْتِشَارَةُ عَیْنُ الْهِدَایَةِ، وَ قَدْ خَاطَرَ مَنِ اسْتَغْنَى بِرَأْیِهِ، وَ الصَّبْرُ یُنَاضِلُ الْحِدْثَانَ، وَ الْجَزَعُ مِنْ أَعْوَانِ الزَّمَانِ، وَ أَشْرَفُ الْغِنَى تَرْکُ الْمُنَى، وَ کَمْ مِنْ عَقْلٍ أَسِیرٍ تَحْتَ [عِنْدَ] هَوَى أَمِیرٍ، وَ مِنَ التَّوْفِیقِ حِفْظُ التَّجْرِبَةِ، وَ الْمَوَدَّةُ قَرَابَةٌ مُسْتَفَادَةٌ، وَ لَا تَأْمَنَنَّ مَلُولاً.

 

وَ الْحِلْمُ فِدَامُ السَّفِیهِ، حلم دهان بند سفیه است.

 

شرح واژگان 

حلم : بردباری 

فدام : دهان بند ، معنای دیگری هم دارد پارچه ای است که مایعی را با آن صاف می کنند. 

سفیه : انسان نادان و بی عقل است.

 

 

متن کتاب پیام امام امیر المومنین ( مکارم شیرازی )

مجموعه اندرزهاى گرانبها:
امام(علیه السلام) در این مجموعه اندرزهاى گرانبها که هر کدام از آن ها گوهر پرارزشى است، به بخش هاى مهمى از فضایل اخلاقى اشاره فرموده است; همان فضایلى که دنیا و آخرت انسان را آباد مى کند و جامعه بشرى را از گرفتار شدن در امواج بلا حفظ مى نماید. این مجموعه در سیزده جمله بیان شده است.

آن گاه امام در دومین جمله از این کلام حکیمانه مى فرماید: «حلم دهان بند سفیه است»; (وَالْحِلْمُ فِدَامُ السَّفِیهِ).
«فدام» به معناى دهان بند و گاه به معناى پارچه اى است که مایعى را با آن صاف مى کنند و در اینجا همان معناى اول اراده شده است.
در مورد عکس العمل در مقابل سخنان ناموزون سفیهان و ایرادهاى بى دلیل آنان و توقعات بى جاى آنها در قرآن و احادیث دستور به حلم داده شده است که در بحث هاى گذشته نیز درباره آن سخن گفته شد. امام(علیه السلام) در اینجا تعبیر زیبایى را به کار برده و آن تعبیر «فدام» و دهان بند است. گاه حیواناتى را که گاز مى گیرند یا غذاهایى را که نباید بخورند مى خورند دهان بند مى زنند. بهترین راه مقابله با سفیهان استفاده از دهان بند حلم است و گرنه گفتن یک جمله در برابر آنها گاه سبب مى شود ده جمله ناموزون دیگر بگویند و اضافه بر آن، انسان با این گفتوگو هم سطح آنها قرار مى گیرد و ارزش خود را از دست مى دهد.
در حدیثى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم که مى فرماید: «إنَّ مَنْ جاوَبَ السَّفیهَ وَکافَئَهُ قَدْ وَضَعَ الْحَطَبَ عَلَى النّارِ; کسى که با سفیه مقابله کند و پاسخ او را دهد گوئى هیزم بر آتش مى نهد».(2)
در حدیث دیگرى که از امیرمؤمنان(علیه السلام) در غررالحکم نقل شده است مى خوانیم: «اَلْحِلْمُ حِجابٌ مِنَ الاْفاتِ; حلم حجابى است در برابر آفت ها». (و یکى از آفت ها مزاحمت هاى سفیهانه است).

------------------

(2). بحارالانوار، ج 68، ص 422 .

 

سوال 1: انسان سفیه چه ویژگی هایی دارد؟ 

سخنان ناموزون می گوید ، ایرادهای بی دلیل می گیرد ، توقعات بی جا دارد.

 

سوال 2: امام علی (ع) در مورد برخورد با سفیهان چه تعبیری زیبایی به کار برد؟

فدام یا دهان بند

 

سوال 3: به تعبیر امام علی (ع) بهترین راه مقابله با سفیهان چیست؟ 

استفاده از دهان بند حلم 

 

سوال 4 : کاربردهای دیگر دهان بند چیست؟ 

گاه حیواناتى را که گاز مى گیرند یا غذاهایى را که نباید بخورند مى خورند دهان بند مى زنند

 

سوال 5: بیان یک جمله در برابر سفیهان سبب چه عواملی می شود؟

سبب می شود در برابر یک جمله ، ده جمله ناموزون دیگر بگوید و انسان هم سطح آنان قرار گیرد و ارزش خود را از دست دهد.

 

سوال 6: امام صادق (ع) در خصوص پاسخگویی به افراد سفیه چه می فرماید؟

هر کس با سفیه مقابله کند و پاسخ او را بدهد گویی هیزم بر آتش می نهد.

 

سوال 7: به فرموده امام صادق (ع) چه افرادی هیزم بر آتش می نهند؟

افرادی که جواب سفیه را بدهند و با او مقابله کنند.

 

سوال 8: حضرت علی (ع) بین حلم و آفت ها چه ارتباطی بیان می کند؟

حلم حجاب است در برابر آفت ها ( الحلم حجاب من الافات )

 

سوال 9: بین آفت ها و رفتار سفیهان چه ارتباطی است؟

مزاحمت های سفیهان یکی از آفت هاست.

 

 

   

 

موسسه فرهنگی قرآن و عترت غدیر گچساران 

جهت ثبت نام در دوره های آموزشی موسسه روی لینک زیر کلیک نمایید.

https://qia.ir/automation/register/login.php?companyId=1478

روخوانی و روانخوانی قرآن	تجوید قرآن	حفظ قرآن
نهج البلاغه	تفسیر قرآن	صحیفه سجادیه
خوشنویسی قرآنی	نمایشنامه نویسی قرآنی	فیلم نامه نویسی قرآن